«Մհերն ինձ գցել է իր սարդոստայնը, բայց չի վնասել իմ անհատականությանը»

Թամար ՀովհաննիսյանԴերասանուհի Թամար Հովհաննիսյանը՝ մկրտչյանական նախաձեռնությունների եւ իր չավարտված կարիերայի մասին:
1990-ականներին արվեստագետների մի մասը՝ հիմնականում միջին տարիքի կայացած դերասաններ, Հայաստանից արտագաղթեց ԱՄՆ: Նրանցից շատերն ամերիկաներում այլեւս չզբաղվեցին արվեստով, միայն քչերը հավատարիմ մնացին իրենց կոչմանը: Շուրջ 17 տարի ԱՄՆ-ում բնակվելուց հետո, արդեն տարիուկես է՝ հայրենիք է վերադարձել դերասանուհի Թամար Հովհաննիսյանը: Երեւան ոտք դնելու օրվանից հիմնական հարցը, որ տրվում էր դերասանուհուն նրա եւ ամուսնու՝ ճանաչված ու սիրված դերասան Մհեր Մկրտչյանի մասին այնքան իրարամերժ պատմությունների արդյունք էր, որոնք հյուսվել էին դերասանուհու շուրջ՝ ԱՄՆ-ում հայտնվելու օրվանից ի վեր: Թամար Հովհաննիսյանը խոսելով իր եւ Մհեր Մկրտչյանի մասին՝ մշտապես հերքել է, թե ինքը հեռացել է մեծ վարպետից վերջինիս համար կյանքի ամենադժվար պահին, այդ լուրերի հեղինակներին դասելով փողի, փառքի հետեւից վազողների, որոնց որեւէ բարոյական իրավունք տրված չէ այդկերպ վարվելու նրա կենսագրության հետ: 
Դերասանուհին տեղեկացրել էր նաեւ, թե ԱՄՆ-ից վերադարձել է «մկրտչյանական» բազում նյութերով, որոնք ցանկանում է կյանքի կոչել բեմադրությունների, գրքերի, ալբոմների տեսքով: Ըստ նրա, դրանք յուրօրինակ պատասխան կհանդիսանան բազմաթիվ, այդ թվում՝ անցանկալի խոսակցություններին: Ի միջիայլոց, մեր տեղեկություններով՝ վերջերս Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի գեղխորհուրդը մերժել է Թամար Հովհաննիսյանի ներկայացրած պիեսը 
 «Առավոտը» հանդիպեց դերասանուհու հետ: Հետաքրքրվեցինք, թե ինչպե՞ս է ընդունում այն իրականությունը, որ ԱՄՆ-ից վերադառնալուց հետո ինքը անտեսված է իբրեւ դերասանուհի եւ հիմնականում «ընկալվում» է որպես Մհեր Մկրտչյանի տիկին: Եվ սա այն դեպքում, երբ մինչ օրս մասնագետների եւ թատերասեր հասարակության հիշողության մեջ են Մայր թատրոնում նրա կերտած կերպարները՝ Գորկու «Հատակում», Վ. Պետրոսյանի «Ծանր է Հիպոկրատի գլխարկը», Ն. Զարյանի «Հացավան», Մհեր Մկրտչյան արտիստական թատրոնում՝ Մարսել Պանյոլի «Հացթուխի կինը» եւ այլ ներկայացումներում: 
« Իմ մեջ դերասանուհին չի մարել ոչ մի վայրկյան: Ես չեմ վառվում բեմ բարձրանալու մոլուցքով, բայց երբ գա այն պահը, որ հանդիպեմ հերոսուհուս, որն ինձ «հրավառի», կդառնամ այդ կինը ու կբարձրանամ բեմ: Չեմ համարում, թե իմ կենսագրությունն ավարտված է»,- նշեց դերասանուհին: Հավելեց նաեւ, թե համակարծիք չէ այն մտքին, որ դերասան ծնվում են: Մեր զրուցակցի ձեւակերպմամբ, դերասանությունը փեշակ է: Տիկին Հովհաննիսյանը հիշեց նաեւ հանրահայտ դերասան Ջեք Նիկոլսոնի մի առիթով արտահայտած հետեւյալ միտքը, թե դերասանությունը վտանգավոր բիզնես է եւ այդ գործի մեջ կյանքդ ես դնում: Մանրամասնեց. «Ես անձնական կյանքս եմ դրել այդ գործի մեջ… Բայց նյութական ոչինչ ձեռք չեմ բերել»: Ռեպլիկին՝ ասում են, թե այսօր Մայր թատրոնի պրիմա դերասանուհի կլիներ Թամար Հովհաննիսյանը, եթե ժամանակին նրա կարիերային «չվնասեր» Մհեր Մկրտչյանը, դերասանուհին պատասխանեց. «Մհերի զորությունն ու ուժը կուլ տվեց ինձ: Մինչեւ հիմա հանգիստ ու դադար չունեմ, ինքը հիմա էլ ապրում է ու կա: Չնայած նա գցել է ինձ իր սարդոստայնը, այդուհանդերձ երբեք չի վնասել իմ անհատականությանը: Հակառակը՝ լրացրել է, ավելի կատարյալ դարձրել»: 
Դերասանուհին հիշեց ԱՄՆ-ում բազմաթիվ ձեռնարկներից նաեւ անգլերենով իրականացրած սարոյանական երկու բեմադրությունները, նշելով, որ դա իր «գոլերից» մեկն է, որ խփել է: Հայտնեց, որ աշնանը կհրատարակվի իր «Չտեսնված Մհերը» եռալեզու գիրք-ալբոմը, որտեղ ներկայացված 262 անտիպ լուսանկարներն իրենց մակագրություններով, ժամանակագրական հերթականությամբ «պատմում» են իրենց համատեղ կյանքի մասին, որի անբաժան մասն են կազմել թատրոնը, հյուրախաղերը… Հետո արդեն տպագրության կհանձնի «Իմ գիրքը» ինքնակենսագրականը եւ այլն:
Ինչ վերաբերում է Մայր թատրոնի գեղխորհրդի կողմից իր պիեսի մերժմանը, տիկին Հովհաննիսյանը շրջանցելով հարցը, ասաց, որ շուտով Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնում կսկսի իր «Վերջին կանգառը» պիեսի բեմադրության փորձերը, որը հանդիսատեսին կներկայացնի աշնան վերջին: Դիտարկմանը՝ վերջին կանգառը Թամար Հովհաննիսյանի համար հավանաբար Հայաստանն է, դերասանուհին պատասխանեց Պոլ Գոգենի խոսքերով, ով աշխարհը թափառել ու հեռվից տեսնելով Թայիթի կղզին, ասել էր. «Ես պատկանում եմ այս տեղին»: Նշեց, որ իր համար վերջին կանգառն, իհարկե, Հայաստանն է, ասաց նաեւ, որ անհեթեթ ու անիմաստ է համարում հաճախ հնչող հարցը՝ ո՞րն է լավ երկիր՝ Ամերիկա՞ն, թե՞ Հայաստանը. «Լավ է այնտեղ, որտեղ դու լավ ես զգում եւ որտեղին պատկանում ես…»: 

aravot-logoՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ 26.08.2014 
http://www.aravot.am/2014/08/27/491362/

Մհեր Մկրտչյանը «վերադառնում» է:

mher4Դերասանի այրին՝ Թամար Հովհաննիսյանը հանրության սեփականությունը կդարձնի բազմաթիվ «փակ» էջեր: 

Դերասանուհի Թամար Հովհաննիսյանը 17 տարի ԱՄՆ-ում բնակվելուց եւ ստեղծագործելուց հետո՝ 2013թ. ընդմիշտ վերադարձավ հայրենիք: Նա հայտարարեց, թե հայ հանդիսատեսին առաջին անգամ կներկայանա իր սցենարով ու ռեժիսուրայով բեմադրված «Վերջին կանգառը» պիեսով եւ առաջին անգամ գիրք-ալբոմի տեսքով անձնական արխիվից կներկայացնի ամուսնու՝ Մհեր Մկրտչյանի բեմական գործունեությանն առնչվող շուրջ 260 լուսանկար՝ ճշգրիտ ու անկեղծ մեկնաբանություններով:
Գիրք-ալբոմի շապիկըԱռաջին խոստումը դերասանուհին իրականացրեց 2014թ.՝ Հ. Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնում, իսկ երկրորդը՝ «Չտեսնված Մհերը» գիրք-ալբոմը ընդամենը մեկ շաբաթից կներկայացվի հանրությանը:
«Առավոտի» հետ զրույցում Թամար Հովհաննիսյանը հայտնեց, որ գիրք-ալբոմը հրատարակել է «Անտարես» մեդիա հոլդինգը՝ Զավեն Բոյաջյանի խմբագրմամբ:
«Գիրք-ալբոմում լուսանկարները՝ իրենց մեկնաբանություններով, հրատարակվում են առաջին անգամ: 
Շուրջ 30 տարի ինձ հետ են եղել միայն: 

Դերասանն ու կոմպոզիտորը  Դրանք ներառում են Մհեր Մկրտչյանի կյանքի վերջին 12 տարին՝ 1980թ. սկզբից մինչեւ 1993-ի վերջին օրը, մի աստեղային շրջան, որ ապրեցինք, ստեղծագործեցինք ու շրջագայեցինք միասին: Այդ տարիներին Մհերն ինձ համար եւ բեմում, եւ կյանքում իմ Գիրքն էր, որ մինչ օրս էլ կարդում եմ: Չուզեցի եսասեր լինել այնքան, որ միակ ընթերցողը մնամ: Լուսանկարները ներկայացված են ժամանակագրական հաջորդականությամբ, որպեսզի ընթերցողին կարողանամ ինչ-որ չափով շարունակական պատկերացում տալ մեր համատեղ կյանքի ու բեմական ուղու մասին: 

Անրի Վեռնոյի առանձնատանը:Սա Մհերի կյանքն է, ու նաեւ իմը: Նաեւ իմ կյանքի աստեղային շրջանը, որ տարածվեց նախորդ եւ հաջորդ տարիներիս վրա: Եթե կլինեն մարդիկ, որ կնայեն ու չեն հավատա կամ չեն հավանի, իրենց գործն է: Եվ եթե կուզեն ինձ հանել նրա կենսագրությունից, իրեն իմ կենսագրությունից հանել չեն կարող…»,- հայտնեց տիկին Հովհաննիսյանը:


ՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ 20.02.2015 
http://www.aravot.am/2015/02/21/544265/

Печать

«Գտնված երազ»-ը կունենա շարունակություն

Հարցազրույց մուլտֆիլմի ստեղծողների՝ սցենարի հեղինակ, ռեժիսոր, բեմադրող նկարիչ Դիլաքյան եղբայրների հետ:

«Գտնված երազ»– «Հայֆիլմ» կինոստուդիայում 1976թ. նկարահանված եւ մինչ օրս սիրված «Գտնված երազ» մուլտֆիլմի հեղինակներիդ անունը այլեւս չլսեցինք:
Հովիկ Դիլաքյան – 1978թ. բրեժնեւյան, կոմունիստական դաժան տարիներին ես տեղափոխվեցի ԱՄՆ: Դա ոչ միայն իմ, այլեւ եղբորս երազանքն էր: Նման երազանք այդ տարիներին արգելված էր անգամ երազում տեսնել: Սիրահարվեցի, ապա ամուսնացա ամերիկուհու՝ Ջոանի հետ, որն իբրեւ թարգմանիչ աշխատում էր Մոսկվայում: Մենք հանդիպեցինք Երեւանում. նրա ղեկավարը այցելելով այն ժամանակ Հենրիկ Իգիթյանի նորաբաց Ժամանակակից արվեստի թանգարան, գնել էր աշխատանքներիցս երկուսը, ապա խնդրել իմ հեռախոսահամարը: Կարճ ասած՝ մտերմացանք: Հետո, երբ մեկնեց Մոսկվա, տեղեկացված լինելով, որ մոլի  երաժշտասեր եմ նաեւ, իր աշխատակցուհու՝ ապագա կնոջս միջոցով որոշ ժամանակ անց փոխանցեց այն տարիներին դեֆիցիտ համարվող ձայնասկավառակներ եւ այլն: Հենց դա առիթ հանդիսացավ Ջոանի հետ առաջին իմ հանդիպմանը, ինչը վերածվեց սիրո: Պարզվեց, որ սիրահարվելն էլ է արգելվում… Իսկ հետո սկսվեց ոչ միայն իմ, այլեւ ընտանիքիս համար դաժան մի ժամանակահատված: Ինձ հետեւում էր ԿԳԲ-ն, նույնիսկ սպառնում, թե Ջոանի հետ մտերմությունը կազդի հորս՝ դերասան Թաթուլ Դիլաքյանի կարիերայի վրա: Բայց ի վերջո նրանք էլ հասկացան, որ սիրելը հանցագործություն չէ ու հանգիստ թողեցին ինձ ու ընտանիքիս անդամներին: 1978թ. ամուսնացանք եւ կնոջս հետ տեղափոխվեցի ԱՄՆ՝ Նյու Յորք: Եվ ինչպես մուլտֆիլմում է աղջիկը ծերուկին ուրիշ աշխարհ տանում, այնպես էլ Ջոանը ինձ տարավ բոլորովին այլ աշխարհ: – «Գտնված երազում» ծերուկը փոքրիկ աղջկա շնորհիվ գտնում է իր քունը: Դուք ձեր կնոջ միջոցով ի՞նչ գտաք ամերիկաներում:
Հովիկ Դիլաքյան – Ամենակարեւորը՝ ազատություն, սեր, ընտանիք: Եվ քանի որ եղբորս համար էլ երազ էր Ամերիկան, հավանական ու անհավանական տարբեր արգելքներ հաղթահարելուց հետո Գագիկն էլ եկավ Ամերիկա: Այն տարիներին սա էլ իսկական երազ էր:
– Եվ եղբայրներդ ինչո՞վ էիք զբաղվում Ամերիկայում: Միայն չասեք, թե այդ երկիրը անհամբեր ձեզ էր սպասում: 
Հովիկ Դիլաքյան – Շատ արագ իբրեւ իլյուստրատոր ես սկսեցի աշխատել այնպիսի հեղինակավոր պարբերականներում, ինչպիսիք են «Նյու Յորք թայմսը», «Նյուզ Վիքը», «Թայմը»… 
Գագիկ Դիլաքյան – Ինչպես բոլոր էմիգրանտները, ես էլ սկզբնական տարբեր աշխատանքներ էի կատարում, հետո միացա եղբորս ու սկսեցինք զբաղվել հագուստի, ինտերիերի դիզայնից մինչեւ քանդակագործություն, լուսանկարչություն եւ գեղանկարչություն: 2011թ. մեզ հրավիրեցին Երեւան՝ ձեւավորելու կամ իրականացնելու մանկական-ընտանեկան «Քինգ Գարդեն» կենտրոնը: Աշխատանքները տեւեցին երկու տարի եւ կարող եմ ասել, որ դա իսկապես մի հեքիաթային աշխարհ է:
– Ամերիկայում դուք ընդհանրապես չե՞ք անդրադարձել մուլտֆիլմի:
Գագիկ Դիլաքյան - Ոչ: Նախ՝ առիթ չի եղել, հետո ժամանակը բերեց համակարգչային գրաֆիկան, 3D-ն… Կարծես մուլտի աշխարհը փակվեց: Բայց այնտեղ մենք նույնպես մշակույթի ոլորտում ենք, ստեղծում ենք ու ստեղծում: Հիմա, երբ շուրջ քառորդ դար ընդմիջումից հետո եկանք Հայաստան, ականատեսը եղանք նոր Հայաստանի: Այն տարիներին, երբ Երեւանում էինք, Թումանյան փողոցի վրա ընդամենը մեկ գեղարվեստի սալոն կար: Հիմա ամեն ինչ կա…
– Իսկ կա՞ մի բան, որ չկա:
Գագիկ Դիլաքյան – Մենք մեծացել ենք թատերական ընտանիքում, մեր հարկի տակ տեսել ու շփվել այնպիսի մեծանուն արվեստագետների հետ, ինչպիսիք են Փարաջանովը, Վարդան Աճեմյանը, Ֆրունզիկ Մկրտչյանն ու Խորեն Աբրահամյանը, Մինասը, Գոհար Գասպարյանը… կարող եմ ժամերով թվարկել: Շատ կուզեի, ավելի ճիշտ՝ կերազեինք, որ Հայաստանը դրսում ճանաչեն ոչ միայն Քիմ Քարդաշյանով, այլ մեր գրականության ու արվեստի մեծանուն դեմքերով, ինչպես նաեւ ժամանակակից տաղանդավոր արվեստագետներով, որոնցից մի քանիսին հեռվից հեռու ճանաչում ենք:
– Իսկ հայկական մշակույթի մասին ամերիկացին, մասնավորապես՝ Նյու Յորքում, ի՞նչ գիտե: 
Հովիկ Դիլաքյան – Մեկ-մեկ երբ այցելում ենք Լոս Անջելեսում բնակվող մեր ընկերներին, ճիշտն ասած՝ այնտեղ ենք շփվում հայկական մշակույթի հետ: Մի երազ էլ սա է, որ հենց թեկուզ Լոսում ներկայացվի հայ բարձրակարգ մշակույթ… Օրինակ, ամերիկացիների պատվերով մենք ձեւավորեցինք մեծ կենտրոն, որը նախատեսված է նորածին երեխայից մինչեւ… Այդտեղ ոչ միայն հոգ է տարվում աշխարհ եկած նորածնի բնականոն զարգացման համար, այլեւ սննդակարգից մինչեւ հոգեւոր սնունդ եւ այլն:
– Ստացվում է՝ դուք Ամերիկայում էլ արարում եք դարձյալ երեխաների համար:
Գագիկ Դիլաքյան – Ինչպես ընդունված է ասել՝ մեր կյանքն էլ այսպես դասավորվեց: Այս անգամ Երեւան մեր այցի նպատակը «Գտնված երազ» գրքի հրատարակումն է, որը կիրականացնի «Ման-Մար» հրատարակչությունը: Գրքի շնորհանդեսը կկայանա մինչեւ տարեվերջ: Երկրորդ նախագիծն էլ կա, բայց դա թող մնա անակնկալ:
– Վերադառնանք հայկական մուլտֆիլմերին: Հեռվից հետեւո՞ւմ եք այս ոլորտին:
Հովիկ Դիլաքյան – Ռոբերտ Սահակյանցի մահից հետո գոնե մենք ոչ մի նոր բանի չենք հանդիպել: Իսկ դուք հանդիպե՞լ եք… – Այսօր էլ մեր երեխաները դաստիարակվում են խորհրդային շրջանի մուլտֆիլմերով եւ հատուկենտ հայկական նկարներով: Այդպես էլ չունեցանք, ասենք՝ «Դե սպասիր», «Չեբուրաշկա», «Կոկորդիլոս Գենան» կամ «Մաշան եւ արջը»… ու նման սիրված նկարներ:
Հովիկ Դիլաքյան – Եվ շատ լավ է, որ չունենք: Կոնկրետ՝ «Նու պագադին» երեխաներին ի՞նչ կարող է տալ, բացի ագրեսիայից, ինչը տարիներ շարունակ տալիս է… Կուզեինք տեսնել բարություն քարոզող հայկական մուլտֆիլմեր: Առանց մանրամասնելու միայն նշեմ, որ ունեցել ենք առաջարկներ «Գտնված երազը» շարունակելու:
– Անցյալ դարից՝ 1976-ից մինչեւ մեր օրերը «Գտնված երազի» ծերուկը դեռ քնած է, ձեզ էլ հիշեցնենք՝ փոքրիկ աղջիկը ուղեւորվում է գտնելու իր պապիկի կորած քունը: Հայտնվում է նկարների կախարդական աշխարհում… Երբ վերադառնում է, պապն արդեն քնած է լինում: Ժամանակը չէ՞, որ նա արթնանա…
Գագիկ Դիլաքյան – Այսօր, ավելի ճիշտ՝ վաղուց արդեն, ցանկություն ունենք «Գտնված երազը» վերածել ներկայացման եւ այն իրականացնել Երեւանի Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնում, բայց ոչ տիկնիկներով…
– Տեղյա՞կ եք, որ ձեր «Գտնված երազի» հերոսներով արտադրվում են կիսագուլպարներ, շապիկներ, պայուսակներ, մանկական սպասք եւ լայն սպառման այլ ապրանքներ:
Հովիկ Դիլաքյան – Իհարկե, տեղյակ ենք: Հավանաբար ուզում եք իմանալ, թե հեղինակային իրավունքները պահպանվո՞ւմ են: Հայտարարում ենք՝ ոչ: Սակայն դրանից ի՞նչը կփոխվի…

aravot-logoԶրուցեց ՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԸ
Հ. Գ. – Հովիկ եւ Գագիկ Դիլաքյանները մասնակցել են Ռոբերտ Սահակյանցի մի քանի մուլտֆիլմերի ստեղծմանը, այդ թվում՝ հանրահայտ «Աղվեսագրքի»: Եղբայրների ամերիկյան գործունեությանը կարելի է ծանոթանալ DILAKIAN BROTHERS պաշտոնական կայքէջում:  
«Առավոտ» 25.08.2017     http://www.aravot.am/2017/08/26/903955/ 

 

ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ ԴՐՍՈՒՄ ՈՒ ՆԵՐՍՈՒՄ

Երեկ Մշակույթի, սպորտի եւ երիտասարդության հարցերի նախարար Ռոլանդ Շառոյանն ասուլիս էր հրավիրել Գերմանիայում հայկական մշակութային օրերի (սեպտեմբերի 3-հոկտեմբերի 16) անցկացման կապակցությամբ։
… Ասուլիսի թեման դանդաղորեն շեղվեց. «Ազատություն» ռադիոկայանի թղթակիցը Արմեն Մազմանյանին հարց ուղղեց «Մհեր Մկրտչյան» թատերատան մասին, որի շուրջ դարձյալ աղմուկ է բարձրանում։
 Նախարարի ընդունարանում Ասուլիսից հետո նախարարի ընդունարանում լրագրողները պատահաբար բռնացրին Ալբերտ Մկրտչյանին, որը ուզում է տնօրինել «Մհեր Մկրտչյան» թատերատանը, քանի որ ինքը ավելի լավ գիտի՝ ինչպիսին կուզեր թատերատունը տեսնել իր եղբայրը։ Ալբերտ Մկրտչյանը խեթ հայացքով կողքից լսում էր Արմեն Մազմանյանի բարձրաձայն հարցազրույցը։ Իսկ երբ նա դիմեց Ա. Մազմանյանին՝ «մի րոպե, հա՞…», վերջինս առանց շրջվելու դուրս եկավ ընդունարանից։ Դիմեցինք Ալբերտ Մկրտչյանին.
– Ես առհասարակ չեմ խոսում այդ թատրոնի մասին, որովհետեւ ես չեմ ուզում Մհեր Մկրտչյան անունը, որ արդեն 5 տարի շահարկվում է, իջեցնել կենցաղային մակարդակի։ Տգեղ են բոլոր տեսակի արտահայտությունները։ Արմեն Մազմանյանը բացարձակապես կապ չունի Մհեր Մկրտչյանի հետ։ Մհեր Մկրտչյանը անգամ նրան չի էլ ճանաչել։ Սա ուղղակի միջակ մարդու ճարպկության հետեւանք է։ Այսօր էլ չեմ խոսի, մինչեւ այդ հարցը վերջնական լուծում չստանա։ 5 տարի ես լռել եմ, որպեսզի չպատասխանեմ բոլոր հոդվածներին, հարցազրույցներին, որպեսզի Մհեր Մկրտչյանի անունը չիջեցնեմ՝ էլեմենտար, պարզ եւ անհեթեթ խոսակցությունների մեջ։ Այդ անունը շատ թանկ է ինձ համար։ Իմ խնդիրն է՝ թատրոնն ապրեցնել այնպես, ինչպես Մհեր Մկրտչյանն էր ուզում, եւ նրա վառ հիշատակը պահել, շարունակել, որպես իր հարազատ եղբայր, որպես իր արվեստի համախոհ։ Մենք մեր ամբողջ կյանքում իրար հետ աշխատել ենք եւ իրար հետ ապրել ենք։ Ինձանից բացի ոչ ոք չի կարող իմանալ՝ ինչ էր ուզում Մհեր Մկրտչյանը, արվեստի ինչ տեսակ էր ուզում։ Այդ թատրոնը, որ ինքը 6-7 տարի, հրաժարվելով բոլոր ֆիլմերում նկարահանվելուց, մատներով կառուցեց, իր քրտինքով, հիմա անկապ մարդիկ որոշել են իր անունից հարցազրույցներ տալ։ Չափից դուրս մեծ բան են վերցնում իրենց վրա, երբ «Հայաստանի հանրապետություն» թերթում կարդում եմ «Մեզանից է կախված Մհեր Մկրտչյանի վաղվա օրը» հոդվածը։ Պատկերացնո՞ւմ եք՝ Մհեր Մկրտչյանի վաղվա օրը կախված է այս մարդկանցից, երբ որ Մհեր Մկրտչյանը ոչ մեկի կարիքը չունի։ Նախարարի ընդունարանից դուրս կանգնած՝ Արմեն Մազմանյանը զրուցում էր նույն հարցի շուրջ։
– Ալբերտ Մկրտչյանն ասում է, որ դուք ոչ մի կապ չունեք Մհեր Մկրտչյանի հետ եւ ծանոթ էլ չեք եղել,- դիմում եմ Ա. Մազմանյանին։
– Հա՞, եթե գալիս է կուլուարները բացելու պահը, ապա փաստն այսպիսին է. Ալբերտ Մկրտչյանը Մհեր Մկրտչյանի հետ անձնական շատ բարդ հարաբերություններում է եղել։ Եթե հարցը գալիս է նրան, որ ինքը Մհեր Մկրտչյանի ընտանեկան ժառանգորդն է, ասենք՝ պապան մեռավ, տղուն թողեց սեփական տուն… Դա սեփական տուն չի, ինքը, ավելի լավ է, թող զբաղվի էն հարցով, թե ով է եկամուտ ունենում արաղի «Մհեր Մկրտչյան» էտիկետկեքից։ Ա՛յ, եղբայրը թող զբաղվի էդ հարցով։ Երբ որ 3 տարի, ուղղակի բենզինի շշերով դերասաններս շենքում նստած էդ շենքը չենք տվել… Ասում ենք՝ էդ շենքը ապրի, ինչպես ինքը՝ վարպետն էր ուզում, ապա էդ շենքում «Գոյ» թատրոն-լաբորատորիան դեռ չի հասցրել իր սեփական ռեպերտուարը տեղափոխել։ Վարպետը ասում էր. «Ես ուզում եմ լինի մի դաշտ, որ տարբեր շնորհալի մարդիկ գան այդտեղ բեմադրեն, խաղան»։ Ես վարպետի պատգամը կատարել եմ՝ «Խաթաբալադա», Լեւոն Իվանյանի «12 տարի անց», Համլետ Հովհաննիսյանի «Արտալռությունը»… Դրա հետ զուգահեռաբար հասցրել ենք վերանորոգել ավերվող այդ շենքը եւ բենզինի շշերով կարողացել ենք պահպանել, որ չդառնա կազինո կամ բանկ։ Երբ որ դա անցել-վերջացել է, հիմա ուզում են գալ, վայելել՝ տիրոջ իրավունքով։ Մեր մեծերը թող վերցնեն պաշտոնները, ուրախ եմ՝ թող ուտեն, թող վերցնեն կոչումները՝ թող ուտեն, բայց որտեղ կան իմ ու իմ ընկերների նման գժեր, որոնք պետությունից համարյա ոչինչ չստանալով 10 տարի արվեստ են ստեղծում, գալ ու փորձել մեզ հետ ճակատ տալ՝ թող տան… ուրեմն դա կլինի իրենց վերջին օրը։ Գյումրեցի Ալբերտ Մկրտչյանը խի՞ է թողնում Գյումրիի պետական թատրոնը, որեւէ մեկը փորձե՞ց ճշտել՝ Գյումրիի պետական թատրոնի շաբաթվա երեք օրվա վարձակալության եկամուտը ո՞ւր է գնացել, դերասաններին ինչո՞ւ չի հասել… Թող ճշտեն, Գյումրին չի իմ խնդիրը, իմ խնդիրը Երեւանն է, իմ թատրոնը, «Մհեր Մկրտչյան» թատերատունը։ Ու ամեն անգամ Երեւանում իմ անունը դուրս է եկել էն վայրկյանին, երբ որ պարզվել է, որ որեւէ մշակութային օբյեկտ «պրեխվատիզացիայի» է ենթարկված։ Պրեխվատը արել եմ ես ու թողել եմ արվեստի տակ։ Վա՞տ եմ արել։
– Բայց Ալբերտ Մկրտչյանն ասում է, որ քաղաքապետի հրամանով այդ թատերատան տնօրեն է արդեն նշանակվել։
– Այո, փակ բաժնետիրական ընկերության տնօրեն։ Ի՞նչ կնշանակի՝ փակ բաժնետիրական ընկերություն. 30 %-ը պետությանը, 70 %-ը՝ ո՞ւմ… Մենք երկու տարի դիմել ենք պետությանը՝ պահանջելով, որ «Մհեր Մկրտչյան» թատերատունը անվանակոչվի «Մհեր Մկրտչյան» թատերատուն, մտցվի չսեփականացվող շենքերի ցուցակ։ Դուք հասկանո՞ւմ եք, որ փակ բաժնետիրականներով Երեւանի թատրոնները նույն բախտն են ունենալու, ինչ գրադարանները, գրախանութները եւ կինոթատրոնները։ Փակ բաժնետիրական նշանակում է՝ 30% պետությանը՝ ի դեմս քաղաքապետարանի կամ կառավարության, իսկ ո՞ւմն է 60-65%-ը։ Եվ հետո, այդ 65%-ի տերը թողնելո՞ւ է այդ շենքը մնա թատրոն։ Հաստատապես եմ ասում՝ չէ։ Մի օր էլ ասելու է՝ «Կներեք, ադիկա եկամտաբեր չէ» եւ փոխելու է…
Ռ. Շառոյանի աշխատասենյակում ասուլիսի պասիվությանն ու միապաղաղությանը հակադրվեց ընդունարանի շիկացած մթնոլորտը։ Մի քանի իշխանությունների, մի քանի նախարարների միջով, արդեն 5 տարի այս հարցը ձգվում է եւ լուծում չի կարողանում գտնել, ու հայտնի չէ, թե այս հարցը դեռ ինչի կվերաճի։

aravot-logoՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ
Սեպտեմբեր 12 1998 (կրճատված)
http://www.aravot.am/1998/09/12/783535/