Азат Шеренц (1913 — 1993)

Азат ШеренцНА ЗЕМЛЕ ИЛИ В НЕБЕ – НЕРАЗРЫВНО ДРУГ ОТ ДРУГА

27 декабря 1993 года покинул земной мир один из самобытных деятелей армянского кино Азат Шренц. В день похорон Шеренца скончался его близкий друг Мгер Мкртчян… И каждый Новый год, в радости и веселье, возникает печальный мотив, когда вспоминаем, что волею судьбы они оба ушли почти одновременно, будто не желая жить друг без друга… Это было одно из трагических и исключительных совпадений, смириться с которым невозможно.
Дружба Мгера Мкртчяна и Азата Шеренца началась в далеких 1940-х годах, когда Фрунзик-Мгер впервые переступил порог драматической студии Гюмрийского театра. Одним из первых его заметил Азат Шеренц, который был старше него годами, и уже играл роли в театре мастеров. Сразу после студийных экзаменов Азат Шеренц подошел к молодому студийцу и предложил выпить вместе пиво в киоске напротив театра, постоянным посетителем которого был Шеренц.  С выпивкой не дружил, не любил тех, кто дружит с Бахусом, но пиво пил с особым удовольствием – так, будто участвовал в большом обряде. Подойдя с Фрунзиком к киоску, Шеренц распорядился: «Гуго, нам два бокала». Киоскер Гуго взглянул на стоящего рядом с Шеренцем худощавого молодого человека, на лице которого бросился в глаза громадный нос, его грустные глаза, налил две больших кружки пива и поставил на прилавок. Шеренц взял кружки, торжественно направился к соседней скамейке и пригласил молодого товарища. Шеренц пил глотками, держал жидкость во рту, будто смаковал, потом только глотал. Фрунзик-Мгер тоже начал так пить пиво, вскоре почувствовав, что голова закружилась. Он с утра ничего не ел, с утра пораньше проснулся и поспешил на экзамен, поразив членов экзаменационной комиссии. После экзамена к нему подошла поступившая в эту же студию Вардуи Вардересян и сказала: «Какой талантливый парень ты, Фрунзик»… И теперь у него началось легкое головокружение. Шеренц почувствовал это, подошел к киоскеру, принес в металлической тарелке кусок рыбы и хлеб и заставил Фрунзика съесть. Именно так и зародилась между ними большая дружба…
Фрунзик Мкртчян и Азат ШеренцПосле занятий и репетиций Азат Шеренц садился на скамейку напротив театра и дожидался друга. Потом отправлялись в известный хлебный магазин Азгуш, где Шеренца и Фрунзика всегда встречали тепло. В этом магазине обоих угощали горячим матнакашем, потом заворачивали один хлеб и вручали Шеренцу, чтобы отнес домой. Иногда вместе отправлялись домой к Шеренцу, где у двери всегда встречала Кнарик Ераносян – супруга Шеренца, дочь известного в Гюмри аристократа, которая была одной из первых «классических» музыкантов Гюмри, играла на пианино, вела занятия с хором… После спектаклей тоже частенько приходили к Шеренцу домой. И Фрунзик оставался здесь ночевать, потому что у Кнарик всегда были вкусные варенья, с которыми пили чай…
Когда Мгер Мкртчян перебрался в Ереван, поступил в театр им. Сундукяна и театральный институт, Шеренц почувствовал себя одиноким и покинутым. Знал, что его другу живется не сладко, что в общежитии иногда ложится спать голодным… Сердце сжималось, он охватывал руками голову и думал, как помочь товарищу. Иногда Кнарик укладывала в большой портфель варенья, свежий хлеб, мучное, и отправляла с Шеренцем в Ереван. Мгер Мкртчян рассказывал, что когда выходил из института и видел Шеренца с потрепанным чемоданом, который жалобно поглядывал на друга, – он обнимал и целовал его…
Вскоре имя Мгера Мкртчяна прославилось,   он начал сниматься не только в армянских, но и в русских фильмах, получал невероятные по тем временам гонорары. Теперь уже его очередь была помогать товарищу. Шеренц с супругой хорошо зарабатывали, однако Фрунзик-Мгер часто приезжал в Ленинакан, привозил с собой все, чего там не было… Садились в гостиной кватиры Шеренца и до утра беседовали, иногда, обнявшись, засыпали на тахте…
В конце 1960-х годов Кнарик Ераносян получила приглашение от Татула Алтуняна на работу в Хоровом обществе Армении. Переехали в Ереван. Радости Фрунзика-Мгера не было конца-края. Теперь Шеренц уже каждый день был с ним, рядом. Однако он переживал, видя, как друг мучается без театра. В Ереване было мало театров, в Сундукяновский Аджемян отказался принять Шеренца, опасаясь, что его в очередной раз обвинят за то, что академический театр «наполняет» гюмрийцами.
Фрунзик Мкртчян и Азат ШеренцЗавен Татинцян предложил Азату Шеренцу работать в Театре юного зрителя, однако он отказался, в душе лелея мечту работать в Сундукяновском театре. В 1969-м начались работы по съемкам фильма «Царь Чах-чах». Этот киноальманах посвящался 100-летию со дня рождения Ованеса Туманяна, в него были включены короткометражные фильмы «Честь бедняка», «Ахтамар» и «Царь Чах-чах». В обычный день Азат Шеренц с Мгером Мкртчяном, Левоном Нерсисяном, Ованесом Ширазом, Левоном Маргуни, Ншаном Мурадяном и Ованесом Айвазяном сидели в известном открытом кафе гостиницы «Ереван». Подошел кинопостановщик Эрнест Мартиросян, который должен был начинать съемки фильма «Царь Чах-чах». Долго смотрел на Азата Шеренца,  потом спросил Мгера Мкртчяна, кто этот мужчина со своеобразной внешностью и  подобием гиганта. Мгер представил Шеренца, затем, понимая смысл вопроса Эрнеста, сказал: «Можешь пригласить к себе на съемки, чистейший актер, искренний, незамутненный… Такого типа, как Шеренц, в нашем кино нет».  Спустя несколько дней Шеренц был утвержден на роль Мельника-царя…
Спустя годы по инициативе Мгера МкртячЯна Азат Шеренц снялся в фильме «Мы и наши горы», создав один из самых  значимых образов в армянском кино. С Мгером Мкртчяном Шеренц снялся и в других фильмах, однако в фильме Герниха Маляна их партнерство стало таким художественным пиршеством, которое более не повторилось. После съемок они вдвоем уединялись, читали сценарий, обсуждали, спорили, а на следующий день, позабыв свои «теоретические суждения», каждый представлял образ таким, каким он запечатлелся в нем, каким он его видел. Грант Матевосян был не так уж доволен фильмом, в нем была внутренняя неудовлетворенность, но всегда высоко ценя   совместную игру актеров, выделял Азата Шеренца…
В Ереване Мгер и Шеренц также были неразлучны. Они всюду бывали вместе. Когда Мгера Мкртчяна приглашали в тот или иной театр, ему всегда составлял компанию Азат Шеренц. Вместе бывали и в кафе.
Однажды Шеренц жалуется, что у него ухудшилось зрение, необходимо поменять очки. Мгер ведет его к врачу. Шеренц примеряет несколько очков, однако ни одни не подходят. Мгер берет у врача старые очки Шеренца, протирает, и подает другу. «Вот молодец,  Фрунз джан, эти очки самые лучшие», – обрадованно восклицает Шеренц. «Шеренц, который час?», – спросил однажды Мгер Мкртчян. «Сейчас?», – вопросом на вопрос ответил Азат Шеренц…
…В Новый год, когда все мы будем заняты приятными праздничными хлопотами, многие из нас не вспомнят, что 18 лет назад в эти дни, мир покинули два талантливых  деятеля искусства, прославленный Мгер Мкртчян и поражающий всех своим исключительным талантом Азат Шеренц… Многие не вспомнят, что они были ближайшими друзьями, будто навсегда сплавившиеся друг с другом, ставшие одной сущностью…

Левон МУТАФЯН
http://ru.hayernaysor.am/2011/12/


 ՆՐԱՆՔ ՄԻՇՏ ԱՆԲԱԺԱՆ ԷԻՆ

Տարեմուտին, երբ բոլորս զբաղված էինք տոնական հաճելի հոգնությամբ, շատերս չհիշեցինք, որ 18 տարի առաջ աշխարհից հեռացան երկու տաղանդավոր արվեստագետ` հռչակավոր Մհեր ՄԿՐՏՉՅԱՆԸ և իր եզակի տաղանդով բոլորին զարմացնող Ազատ ՇԵՐԵՆՑԸ...… Շատերը չհիշեցին, որ նրանք մտերմագույն ընկերներ էին, ասես մշտապես իրար ձուլված, մեկ էություն դարձած...… 
Մհեր Մկրտչյանի և Ազատ Շերենցի ընկերությունը սկիզբ էր առել հեռավոր 1940-ական թվականներին, երբ Ֆրունզիկ-Մհերն առաջին անգամ ոտք դրեց Գյումրու թատրոնի դրամատիկական ստուդիա: Առաջիններից մեկը նրան Ազատ Շերենցը նկատեց, ով տարիքով մեծ էր և արդեն դերեր էր խաղում վարպետների թատրոնում: Քննությունից անմիջապես հետո Ազատ Շերենցը մոտեցավ երիտասարդ ստուդիականին և առաջարկեց միասին գարեջուր խմել թատրոնի դիմաց գտնվող գարեջրի կրպակում, որի մշտական հաճախորդն էր ինքը: Խմիչքի հետ բարեկամություն չէր անում, չէր սիրում Բաքոսին ընկերակցողներին, սակայն գարեջուր էր խմում առանձնակի վայելքով, այնպես, կարծես մասնակցում էր մի մեծ ծիսակատարության: Ֆրունզիկի հետ մոտենալով կրպակին` Շերենցը կարգադրեց. «Գուգո´, մեզ երկու հատ»: Կրպակավար Գուգոն նայեց Շերենցի կողքին կանգնած նիհարակազմ երիտասարդին, նրա դեմքին բազմած փառահեղ քթին, նրա տխուր աչքերին, լցրեց երկու մեծ բաժակ գարեջուր և դրեց վաճառասեղանին: Շերենցը վերցրեց գավաթները, հանդիսավորութ յամբ գնաց դեպի կողքի նստարանը և հրավիրեց երիտասարդ ընկերոջը: Շերենցը խմում էր կում-կում, հեղուկը պահում էր բերանի մեջ, կարծես զգում վայելքը, ապա նոր կուլ տալիս: Ֆրունզիկ-Մհերն էլ սկսեց այդպես խմել` շուտով զգալով, որ գլուխը պտտվում է: Նա առավոտվանից ոչինչ չէր կերել, վաղ արթնացել ու շտապել էր քննության` զարմացնելով քննական հանձնաժողովի անդամներին: Քննությունից հետո նրան էր մոտեցել նույն  ստուդիան ընդունված Վարդուհի Վարդերեսյանն ու ասել.
- Ի˜նչ տաղանդավոր տղա ես դու, Ֆրունզի´կ…
Շերենցը զգաց, թե ինչ կատարվեց Ֆրունզիկի հետ և, մոտենալով կրպակավարին, թիթեղյա ափսեի մեջ դրված մի ձուկ ու մի կտոր հաց բերեց և պարտադրեց ուտել: Հենց այսպես ծնունդ առավ նրանց մեծ ընկերությունը...…
Դասերից ու փորձերից հետո Ազատ Շերենցը նստում էր թատրոնի դիմաց դրված նստարանին և սպասում ընկերոջը: Հետո գնում էին Ազգուշի հայտնի հացի խանութը, որտեղ միշտ էլ սիրով էին դիմավորում Շերենցին ու Ֆրունզիկին: Այս հացի խանութում երկուսին տաք-տաք մատնաքաշով էին հյուրասիրում, հետո մի հաց փաթաթում և դնում Շերենցի թևատակին, որ տուն տանի: Երբեմն միասին գնում էին Շերենցի տուն, ուր դռների մոտ դիմավորում էր նրա կինը` Քնարիկ Երանոսյանը` գյումրեցի նշանավոր ազնվականներից մեկի դուստրը, ով քաղաքի առաջին «դասական» երաժիշտներից մեկն էր (դաշնամուր էր նվագում, խմբավարության դասեր տալիս)...… Ներկայացումներից հետո ևս հաճախ գալիս էին Շերենցի տուն: Ու Ֆրունզիկը մնում էր այստեղ գիշերելու, որովհետև Քնարիկը միշտ համեղ մրգանուշներով թեյ էր հյուրասիրում: Երբ Մհեր Մկրտչյանը տեղափոխվեց Երևան, ընդունվեց Սունդուկյանի անվան թատրոն և Թատերական ինստիտուտ, Շերենցը իրեն մենակ ու լքված զգաց: Գիտեր, որ իր ընկերը լավ չի ապրում, որ հանրակացարանում երբեմն քուն է մտնում քաղցած...… Սիրտը մղկտում էր, գլուխն առնում էր ձեռքերի մեջ ու մտածում, թե ինչպես օգնի ընկերոջը: Ու երբեմն-երբեմն Քնարիկը մեծ պայուսակի մեջ շարում էր մրգանուշներ, տաք հաց, թխվածք ու Շերենցի հետ ճանապարհում Երևան: Մհեր Մկրտչյանը պատմում էր, որ երբեմն դուրս էր գալիս ինստիտուտից, տեսնում էր հնամաշ ճամպրուկով Շերենցին, ով խեղճ-խեղճ հայացքով նայում էր իրեն, ապա գրկում, համբուրում...…
Շուտով Մհերը նշանավոր անուն դարձավ, սկսեց նկարահանվել ոչ միայն հայկական, այլև ռուսական ֆիլմերում, ստացավ այն ժամանակների համար անհավանական հոնորարներ: Հիմա արդեն հերթն իրենն էր` ընկերոջն օգնելու: Շերենցն ու կինը լավ էին վաստակում, սակայն Ֆրունզիկ-Մհերը հաճախ գնում էր Լենինական, իր հետ տանում այն ամենը, ինչը չկար այնտեղ... Նստում էին Շերենցի տան հյուրասենյակում և մինչև լույս զրուցում` երբեմն էլ նիրհելով թախտին...… 
1960-ականների վերջերին Քնարիկ Երանոսյանը հրավեր ստացավ Թաթուլ Ալթունյանից` աշխատելու Հայաստանի երգչախմբային ընկերությունում: Տեղափոխվեցին Երևան: Ֆրունզիկ-Մհերի ուրախությանը չափ ու սահման չկար. Շերենցը հիմա արդեն ամեն օր իր հետ է, իր կողքին: Սակայն նա ցավ էր ապրում` տեսնելով, թե ինչպես էր հալումաշ լինում ընկերն առանց թատրոնի: Երևանում թատրոնները քիչ էին. Սունդուկյանի անվան թատրոնում Աճեմյանը հրաժարվեց ընդունել Շերենցին` վախենալով, որ հերթական անգամ իրեն կմեղադրեն Ակադեմիական թատրոնը գյումրեցիներով «լցնելու» մեջ:
Զավեն Տատինցյանը Ազատ Շերենցին առաջարկեց աշխատել Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում, սակայն նա մերժեց` մտքում փայփայելով Սունդուկյանի թատրոն գնալու երազանքը: 1969-ին սկսվեցին «Չախ-չախ թագավորը» ֆիլմի նկարահանման աշխատանքները: Սովորական մի օր Ազատ Շերենցը Մհեր Մկրտչյանի, Լևոն Ներսիսյանի, Հովհաննես Շիրազի, Վաղինակ Մարգունու, Նշան Մուրադյանի և Հովհաննես Ավագյանի հետ նստած էր «Երևան» հյուրանոցի նշանավոր բացօթյա սրճարանում: Մոտեցավ կինոբեմադրիչ Էռնեստ Մարտիրոսյանը, ով պիտի սկսեր «Չախ-չախ թագավորի» նկարահանման աշխատանքները: Երկար նայեց Ազատ Շերենցին, ապա Մհեր Մկրտչյանին հարցրեց, թե ո՞վ է այդ ինքնատիպ արտաքինով, հսկայի նման մարդը: Մհերը, հասկանալով Էռնեստի հարցի իմաստը, ասաց.
- Կարող ես հրավիրել քեզ մոտ նկարահանվելու, մաքրամաքուր դերասան է, անկեղծ, անխառը... Շերենցի տեսակը մեր կինոյում չկա:
Մի քանի օրից Շերենցը հաստատվեց Ջրաղացպան-թագավորի դերում...
Տարիներ անց Մհեր Մկրտչյանի նախաձեռնությամբ Ազատ Շերենցը նկարահանվեց «Մենք ենք, մեր սարերը»  ֆիլմում` ստեղծելով հայկական կինոյի պատմության ամենանշա նավոր կերպարներից մեկը: Հրանտ Մաթևոսյանն այնքան էլ գոհ չէր ֆիլմից, սակայն մշտապես բարձր գնահատելով դերասանական համախաղը` առանձնացնում էր Ազատ Շերենցին…
Երևանում ևս Մհերն ու Շերենցն անբաժան էին: Մի անգամ Շերենցը բողոքում է, որ տեսողությունը վատացել է, ակնոցը փոխելու անհրաժեշտություն կա: Մհերը նրան տանում է բժշկի մոտ: Մի քանի ակնոց է փորձում Շերենցը, սակայն դրանցից ոչ մեկն իրեն հարմար չի լինում: Մհերը վերցնում է Շերենցի հին ակնոցը, մաքրում, ապա տալիս ընկերոջը:
- Ա´յ, շատ ապրես, Ֆրո´ւնզ ջան, էս ակնոցն ամենալավն է,- ուրախացած ասում է Շերենցը:
- Շերե´նց, ժամը քանի՞սն է,- մի օր հարցրել է Մհեր Մկրտչյանը:
- Հիմա՞,- հարցին հարցով պատասխանել է Ազատ Շերենցը: 

Авангардhttp://avangard.am/?page=news&cal_date=&news_id=8282#.YBLJZuj7RRY


Մարկիզ դե ՉարբախՄարկիզ դե Չարբախ

Ֆրունզիկի ու Ազատ Շերենցի ընկերության պատմությունը

Մհեր Մկրտչյանի 90-ամյակի առթիվ նրա կյանքին անդրադառնալով, չէինք կարող չպատմել հայկական կինեմատոգրաֆիկ կատակերգության հիմնադիրներից մեկի՝ Ազատ Շերենցի հետ ընկերության մասին: Գյումրիում գտնվող Մհեր Մկրտչյանի թանգարանում բազմաթիվ կոլաժներ կան՝ նվիրված Շերենցին, որոնք սարքել է ինքը՝ Ֆրունզիկը: Դրանցում դերասանն ընկերոջն անվանում էր «маркиз де Чарбах» (մարկիզ դե Չարբախ):
PanARMENIAN.Net - Չնայած 17 տարվա տարիքային տարբերությանը, հայ երկու մեծ դերասաններ Մկրտչյանն ու Շերենցը մտերիմ ընկերներ էին: Նրանց ընկերությունը սկսվել է դեռ 1940-ականներին Գյումրիում, երբ Ֆրունզիկն առաջին անգամ մտավ թատրոնի դրամատիկական ստուդիա:
Նրան առաջիններից Ազատ Շերենցը նկատեց, ով արդեն խաղում էր վարպետների թատրոնում: Քննությունից անմիջապես հետո Շերենցը երիտասարդ ստուդիականին առաջարկեց գարեջուր խմել թատրոնի դիմաց գտնվող գարեջրի կրպակում, որի մշտական հաճախորդն էր:
Ֆրունզիկի հետ մոտենալով կրպակին` Շերենցը կարգադրեց. «Գուգո´, մեզ երկու հատ», ապա վերցրեց գավաթները, գնաց դեպի կողքի նստարանը և հրավիրեց երիտասարդ ընկերոջը: Շուտով Ֆրունզիկը զգաց, որ գլուխը պտտվում է՝ առավոտից ոչինչ չէր կերել: Շերենցը հասկացավ, թե ինչ է կատարվում, և, մոտենալով կրպակավարին, թիթեղյա ափսեի մեջ դրված մի ձուկ ու մի կտոր հաց բերեց, պարտադրեց, որ ուտի: Հենց այսպես ծնվեց նրանց մեծ ընկերությունը:
Դասերից ու փորձերից հետո Շերենցը նստում էր թատրոնի դիմացի նստարանին և սպասում ընկերոջը: Միասին գնում էին Ազգուշի հայտնի հացի խանութը, որտեղ երկուսին տաք-տաք մատնաքաշով էին հյուրասիրում, հետո մի հաց փաթաթում և դնում Շերենցի թևատակին, որ տուն տանի: Հաճախակի միասին գնում էին Շերենցի տուն, որտեղ նրանց դիմավորում էր վերջինիս կինը` Քնարիկ Երանոսյանը: Ներկայացումներից հետո ևս հաճախ գալիս էին այստեղ, Ֆրունզիկը հաճախակի մնում էր գիշերելու, որովհետև Քնարիկը միշտ համեղ մրգանուշներով թեյ էր հյուրասիրում:
«Լենինականի իմ շրջանում ես էլի մի քանի անգամ տեսա Աճեմյանին,երբ գալիս էր ներկայացում ընդունելու։ Ես բոլորի նման աշխատում էի հայտնվել նրա կողքին՝ տեսնելու, լսելու նրան։ Ամեն անգամ նա հանկարծ շուռ էր գալիս իմ կողմը ու. «Օ, դու դեռ էստեղ ես»։ «Հապա էլ ուր պիտի լինեի»,- զայրանում էի ես և ինձ հետ՝ բոլորը։ «Երևանում,էլ ո՞ւր»։ Ծիծաղում էինք…. 1953-ին ավելի խիստ էր. «Դու ի՞նչ գործ ունես այստեղ։ Անմիջապես Երևան։ Հանճարեղ տղա ես…» Ու նույն թվին ես հայտնվեցի Երևանի թատերական ինստիտուտում՝ ընդունող հանձնաժողովի առջև։ Չգիտեմ ինչու՝ բոլորը զարմացած նայեցին ինձ,իսկ հանձնաժողովի անդամներից մեկը բազմիմաստ նայեց դռան կողմը եւ ասաց. «Հաջորդը»… Բայց հաջորդը ես էի։
«Քեզ ո՞վ է ուղարկել»,- զարմացած հարցրեց մեկը։ «Շերենցը»,- չգիտեմ ինչու վստահ պատասխանեցի ես։ «Ո՞վ, Շերե՞նցը»,- զարմանքը հասնում էր գագաթնակետին… «Ուրեմն դու ուզում ես դերասա՞ն դառնալ»,- հարցրեց մյուսը։ «Այո»,- հազիվ կարողացա ասել։ Սեղանի մոտ նստած գեղեցիկ, վառվռուն կինը այնպես շիկնեց, ասես անպատշաճ ինչ-որ բան լսեց։ Նա թեքվեց եւ ինչ-որ բան շշնջաց հարեւանի ականջին։ «Իսկ ի՞նչ կարող ես խաղալ մեզ համար»։ «Խլեստակով։ Մեկ հատ աթոռ կուտա՞ք, որ խաղամ»։ Աթոռը տվեցին, խաղացի Գոգոլի «Ռևիզորը» պիեսի «Պուշկինի հետ մտերիմ եմ…» տեսարանը… Ընդունեցի՞ն… Ընդունեցին միանգամից երկրորդ կուրս… Երկար տարիներ աշխատում էի թատրոնում, երբ մի օր թույլ տվեցի ինձ բավարարել վաղեմի հետաքրքրությունս: Ես մոտեցա Հայկուհի Գարագաշին և հարցրեցի, թե ինչ շշնջաց նա իր հարևանի ականջին քննության ժամանակ։ «Մենակ չնեղանաս։ Ես ասացի՝ էս տղեն իրան հայելու մեջ չի տեսե՞լ»։
Շուտով Մկրտչյանը տեղափոխվեց Երևան և ընդունվեց Սունդուկյանի թատրոն ու Թատերական ինստիտուտ: Շերենցը գիտեր, որ ընկերը լավ չի ապրում, որ հանրակացարանում երբեմն սոված է քնում... Երբեմն-երբեմն Քնարիկը մեծ պայուսակի մեջ շարում էր մրգանուշներ, տաք հաց, թխվածք ու Շերենցի հետ ճանապարհում Երևան: Մկրտչյանը պատմում էր՝ երբեմն դուրս էր գալիս ինստիտուտից, տեսնում հնամաշ ճամպրուկով Շերենցին, ով խեղճ-խեղճ հայացքով նայում էր իրեն, ապա գրկում, համբուրում...
Որոշ ժամանակ անց Մհերը նշանավոր անուն դարձավ, սկսեց նկարահանվել ոչ միայն հայկական, այլև ռուսական ֆիլմերում, այն ժամանակների համար անհավանական հոնորարներ ստանալ: Հիմա արդեն ընկերոջն օգնելու իր հերթն էր: Նա հաճախ գնում էր Լենինական, իր հետ տանում այն ամենը, ինչը չկար այնտեղ... Նստում էին Շերենցի տան հյուրասենյակում և մինչև լույս զրուցում:
1960-ականների վերջերին Քնարիկ Երանոսյանը Հայաստանի երգչախմբային ընկերությունում աշխատելու հրավեր ստացավ, Շերենցի հետ տեղափոխվեցին Երևան: Ֆրունզիկն ուրախ էր, որ ընկերն արդեն ամեն օր իր կողքին է, բայց նա ցավ էր ապրում` տեսնելով, թե ինչպես էր ընկերն առանց թատրոնի հալումաշ լինում: Աճեմյանը հրաժարվեց նրան ընդունել Սունդուկյանի անվան թատրոն` վախենալով, որ հերթական անգամ իրեն կմեղադրեն այն գյումրեցիներով «լցնելու» մեջ:
Զավեն Տատինցյանը Շերենցին առաջարկեց աշխատել Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում, բայց նա մերժեց: 1969-ին սկսվեցին «Չախ-չախ թագավորը» ֆիլմի վրա աշխատանքները: Մի օր Շերենցը Մհերի, Լևոն Ներսիսյանի, Հովհաննես Շիրազի, Վաղինակ Մարգունու, Նշան Մուրադյանի և Հովհաննես Ավագյանի հետ նստած էր «Երևան» հյուրանոցի բացօթյա սրճարանում, երբ նրանց մոտեցավ կինոբեմադրիչ Էռնեստ Մարտիրոսյանը, ով պիտի սկսեր նկարահանումները: Նայեց Ազատին, ապա Մհեր Մկրտչյանին հարցրեց, թե ով է այդ ինքնատիպ արտաքինով մարդը: Մհերն ասաց. «Կարող ես հրավիրել քեզ մոտ նկարահանվելու, մաքրամաքուր դերասան է, անկեղծ, անխառը... Շերենցի տեսակը մեր կինոյում չկա»: Մի քանի օրից նա հաստատվեց Ջրաղացպան-թագավորի դերում:
Տարիներ անց Ֆրունզիկի նախաձեռնությամբ Շերենցը նկարահանվեց «Մենք ենք, մեր սարերը» ֆիլմում: Չնայած Հրանտ Մաթևոսյանն այնքան էլ գոհ չէր ֆիլմից, նա միշտ առանձնացնում էր Շերենցին՝ բարձր գնահատելով դերասանական խաղը:
Երկու ընկերներին, իհարկե, նաև բազմաթիվ զվարճալի պատմություններ են կապում: Օրինակ՝ Շերենցը մեղր շատ էր սիրում, և մի օր չարաշահել էր այն, սկսել իրեն վատ զգալ: Մհեր Մկրտչյանն առաջարկել է ամեն ինչ անել՝ արագ վերականգնվելու համար, կատակելով, թե եթե հայտնի դառնա ինչից է մահացել, շատ ամոթ կլինի։
1993-ի դեկտեմբերի 25-ին Շերենցը մահացավ: Մհեր Մկրտչյանը զանգել ու ասել էր, որ իրեն լավ չի զգում ու ներկա կլինի միայն հուղարկավորությանը: Դեկտեմբերի 28-ին՝ լավագույն ընկերոջ թաղման օրը վարպետն այնքան վատ էր, որ չկարողացավ անգամ հուղարկավորությանը մասնակցել: Հաջորդ օրը Ֆրունզիկը վախճանվեց...
https://www.panarmenian.net/arm/details/282745/

Печать

ՔՈ ԱՐԱԾ ՖՈԿՈՒՍԸ ՔՈ ԴՈՒՐՆ ԷԿԱ՞Վ

Фрунзик Мкртчян и Азат Шеренц«Վոլգա» մակնիշի մեքենան մեծ արագությամբ սլանում է խճուղիով։ Վարորդը թատրոնի և կինոի վաստակավոր դերասան Ֆրունզիկ Մկրտչյանն է, ուղևորը՝ նրա րնկերն է՛, հայտնի դերասան, բարի, խելացի, միամիտ՝ Ազատ Շերենցը, որին չգիտես թե ինչու կոչում են «Շերենց»։ Գնում են երկար, լուռ, երեում է արդեն ամեն ինչի մասին խոսել են։ Լռություն է։
Ֆրունզիկը հանում է ծխախոտը, Շերենցից վերցնում նրա կրակվառիչը վառում ծխախոտը, իջեցնում պատուհանի ապակին, նետում կրակվառիչը պատուհանից և հանգիստ ծխելով փակում այն։ Լռություն է։
Անցնում է մի քանի րոպե, նրանք լուռ շարունակում են ճանապարհր։ Շերենցը միացնում է մեքենայի կրակվառիչր, հանում ծխախոտը, ծխում է, դանդաղ իջեցնում պատուհանի ապակին ու դուրս նետում մեքենայի կրակվառիչը և հանգիստ ծխելով փակում է այն։ Լռություն է։
Ֆրունզիկը ասում է.
- Քո արած ֆոկուսը քո դուրն էկա՞վ ։
- Какой привет, такой Aтвет, - պատասխանում է Շերենցր։
Շարունակում են ճանապարհր, շարունակում են երկար ու լուռ, ասես ոչինչ չի եղել։
Լուռ - ինչպես համր ֆիլմի դերասաններ։


Фрунзик Мкртчян и Азат ШеренцԵրեսունհինգ տարի է, ինչ ճանաչում եմ Շերենցին։ Տասնվեց տարեկան էի, երբ հանդիպեցի նրան Գյումրվա թատրո նու մ։ Անմիջապես մտերմացանք, չնայած ես տակավին երեխա էի, ինքր՝ մեծ մարդ (այսինքն՝ մեծ երեխա...)։ Լայն սրտի տեր անձնավորություն է, ապշելու չափ սիրում է փիփսոփայությունր, ունի կամքի հսկայական ուժ, առինքնող է, նրա կողքին չես կարող վատ խաղալ։ Խաղրնկերոջր սկզբից ևեթ վարակում է իր անմիջականությամբ, պարզությամբ ու անկեղծությամբ։ Հաճախ զարմանում եմ, թե բնությունն ինչպես է այդպիսին ստեղծել ինչն է նրա՝ որպես մարդու և արվեստագետի գաղտնիքր։ Ինձ թվում է՝ ոչ ոք չգիտի։ Եթէ ասեմ պարզությունր՝ քիչ է, անմիջականությունր՝ դարձյալ քիչ է։ Պարզապես Շերենցր համաժողովրդական է, համամարդկային։ Իմ կարծիքով, չկա մի դերասան, որ լինելու անմաքուր, անազնիվ և հասարակության մեջ անմիջական շփում չունենալով հանդերձ էկրանին կամ բեմում երևա մաքուր ու ազնիվ։
Համաշխարհային բոլոր մեծ արտիստներր խաղում են այնպես, ինչպես կյանքում՝ ишдрс ու բնական։ Ոչ ոք չի կարող անկեղծ ու մաքուր լինել իր դերում, եթե ինքր բնությունից բարի չէ։
Բարության մեջ է միայն թաքնված դերասանի արվեստի կախարդիչ ուժր։ Դրա փայլուն օրինակր ԱԶԱՏ ՇԵՐԵՆՑՆ է։

Ֆրունզիկ Մկրտչյան 1982р


ԱՎԱԳԻ ՈՒ ԻՇԽԱՆԻ ԵՐԿԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ավագ - Գլխավորը մենք ենք ու Ամերիկան, չէ?:
Իշխան - Ավստրիան:
Ավագ - Կարևորը մենք ենք ու Ամերիկան, Ավստրիան մանր երկիր է, մանրերի գործը հեշտ է, մեղքս մեզ է գալիս, մեկ էլ ամերիկային, մանրերը արանքում գլուխ են պահում: Մենք մեզ համար ստեղ ոչխար ենք պահում... Էն խեղճ Քենեդիին ինչի սպանեցին:

Մարդ, ով կարծես այս կյանքից չլիներ

Фрунзик Мкртчян и Азат ШеренцMagaghat.am կայքի թղթակցին հյուրընկալել էին հայ ականավոր դերասան Ազատ Շերենցի որդին՝ Արմեն Շերենցը, և թոռնուհին՝ Արաքսյա Առաքելյանը։
Արմեն Շերենցը պատմում է, որ հայրը ծնվել է Թբիլիսիում, մեծացել է մանկատանը, պատերազմից հետո է գտել ծնողներին և տեղափոխվել Գյումրի։ Որդու համոզմամբ հայրը կարծես այս կյանքից չլիներ, գործնական մարդ չէր։ Նրա մեջ միամտություն, երեխայական պարզություն կային, բայց շատ լավ և շատ շուտ կարողանում էր մարդկանց ճանաչել։ Շատ էր սիրում Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունները, անգիր գիտեր դրանք, սիրում էր նաև Շեքսպիրի գործերը, կարդում էր Հեգելի երկերը, նրա սիրելի արտիստը Չառլի Չապլինն էր։
Ազատ Շերենցն ամաչկոտ մարդ է եղել, իր համար որևէ պաշտոնյայից երբեք ինչ–որ բան չի խնդրել, բայց ուրիշների համար դա կարողանում էր անել։
Որդին պատմում է, որ հայրը շախմատ խաղալ չգիտեր, այնուամենայնիվ ժամերով կանգնում էր խաղատախտակի մոտ, դիտում էր խաղը, և բոլորին թվում էր, թե ինքն էլ է լավ խաղում։ Նա չի սիրել կենցաղային գործերը, փորձել է ամեն կերպ դրանցից խուսափել։
Սիրում էր երիտասարդների հետ ընկերություն անել, հատկապես մտերիմ էր Մհեր Մկրտչյանի հետ: Այն ժամանակ Մհերը դեռ հայտնի դերասան չէր, թատերական կրթություն էլ չուներ: Բայց քանի որ շատ տաղանդավոր էր, Շերենցը նրան հորդորել է Գյումրիից գնալ Երևան և սովորել:
Շերենցի և Մհեր Մկրտչյանի մտերմությանն առնչվող հետաքրքիր շատ դրվագներ կան։ Արմենը պատմում է, որ հայրը մեղր շատ էր սիրում, մի անգամ չարաշահել էր և շատ վատ զգացել, բայց այդ մասին հայտնել էր միայն Մհերին: Նա էլ ասել էր` պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի այս վիճակից դուրս գաս, թե չէ որ հայտնի դառնա ինչից ես մահացել`շատ ամոթ կլինի…
Գյումրիում՝ Շերենցի տանը, ամեն ուրբաթ օր դերասաններ, երաժիշտներ էին հավաքվում, խոսում էին տարբեր թեմաներից, վիճում կատակում: Որդին հիշում է հոր նախասիրությունը. շատ էր սիրում ծխախոտ և սուրճ։ Պատահել է` ծխախոտն առանց հանգցնելու քնել է, և անկողինը վառվել է։
Թոռնուհու` Արաքսյայի հիշողություններում պապիկը տպավորվել է որպես շատ բարի, երեխայական միամտություն ունեցող մարդ։ Արաքսյան վերջերս գտել է պապիկի օրագիրը, որտեղ գրված է նրա և կնոջ` Քնարիկ Երանոսյանի առաջին հանդիպման մասին։ Ազատ Շերենցը խաղալիս է եղել Գյումրիի թատրոնում, իսկ նրա ապագա կինը և քույրը նստած են եղել դահլիճի առաջին շարքում: Երիտասարդ Շերենցն օրագրում գրել է, որ առաջին շարքում նստած աղջիկը գրավել է իր ուշադրությունը։ Այնուհետև հանդիպել են թատրոնից դուրս, և այդպես սկսվել է սիրո պատմությունը։ Ի դեպ՝ Քնարիկ Երանոսյանը Հայաստանի արվեստի առաջին կին գործիչն էր։
Արաքսյան հիշում է նաև պապի մահվանն առնչվող իրադարձությունները. երբ Շերենցը վախճանվել է, Մհեր Մկրտչյանը զանգահարել է և ասել, որ վատ է զգում, ներկա կլինի միայն հուղարկավորությանը: Սակայն նա այդպես էլ չի եկել։ Միայն հետո է պարզ դարձել, որ Շերենցի մահվան հաջորդ գիշերը ինքը ևս մահկանացուն կնքել է։

ԶԱՌԱ ԱՍԿԱՐՅԱՆ        20 Oct 2014